تورم چیست؟ آشنایی با مفهوم و تاثیر آن در اقتصاد

علم اقتصاد مانند یک هزارتوی پیچیده است که بر زندگی همه ما تاثیر می‌گذارد. در حقیقت لازم نیست که اقتصاددان باشیم تا تاثیر نوسانات ارزی بر روی زندگی روزمره خود را درک کنیم. در این میان برخی از مفاهیم و اصطلاحات اقتصادی، بیشتر به گوش ما آشنا هستند. تورم از آن دسته واژه‌هایی است که در مکالمات روزمره همه ما جا می‌گیرد.

اما به‌راستی از مفهوم حقیقی تورم چه می‌دانیم؟ تاثیر این مفهوم بر روی نوسانات قیمت کالاها یا بازارهای مالی به چه شکلی دیده می‌شود؟ در این مطلب از سایت آکادمی بازار های مالی میثم دهقانی همراه ما باشید تا با تورم آشنا شده و شیوه‌های مقابله با آن را بیاموزیم.

مفهوم تورم چیست؟

جهت شناسایی بهتر علل تورم و شیوه‌های مهار آن، ابتدا باید بررسی کنیم که تورم یعنی چه. در جواب سوال تورم چیست به زبان ساده باید بگوییم که در لغت به معنای ورم، آماس و برآمدگی است. واژه تورم (Inflation) در علم اقتصاد، به افزایش مداوم سطح کلی قیمت کالاها و خدمات در یک بازه زمانی اشاره دارد.

تورم در قیمت‌ها به شکل نامنظم و نامتناسب پیش می‌رود؛ یعنی نمی‌توان انتظار داشت که قیمت کالاها به صورت یکسان و هماهنگ افزایش پیدا کند. برای مثال اگر اعلام شود که نرخ تورم 20 درصد است، به این معنی نیست که همه کالاها افزایش قیمت 20 درصدی داشته‌اند. بلکه یعنی به شکل میانگین، قیمت کالاها و خدمات در بازه‌ای مشخص، 20 درصد افزایش یافته است.

در نتیجه افزایش تورم در یک کشور، به مرور قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند. دقت کنید که در زمان کاهش نرخ تورم، این رقم به معنای حقیقی کاهش پیدا نمی‌کند؛ بلکه سرعت رشد آن کمتر می‌شود.

آشنایی با مفهوم نرخ تورم

حالا که با مفهوم تورم آشنا شدیم، باید بررسی کنیم که نرخ تورم چیست. این شاخص ارزش پول و قدرت خرید در یک بازه زمانی مشخص را محاسبه می‌کند. نرخ تورم معمولا با شاخص‌هایی مثل قیمت مصرف‌کننده (CPI) یا قیمت تولیدکننده (PPI) اندازه‌گیری می‌شود.

طبق استانداردهای جهانی، بانک مرکزی هر کشور مسئولیت محاسبه و اعلام نرخ تورم را بر عهده دارد. این شاخص به شکل نسبی محاسبه می‎شود و واحد خاصی ندارد. معمولا مقاطع اندازه‌گیری نرخ تورم به سه گروه تقسیم‌بندی می‌شود:

• نرخ تورم نقطه به نقطه: در این مقطع، میانگین تغییر قیمت‌ها در یک ماه مشخص یک سال با همان ماه در سال دیگر مقایسه می‌شود.
• نرخ تورم سالانه: این شاخص نمایانگر درصد تغییرات قیمت‌ها در طول یک سال است که رایج‌ترین مقیاس برای محاسبه تغییرات بلندمدت است.
• نرخ تورم سال به سال پایه: در این روش نرخ تورم یک سال به عنوان معیار در نظر گرفته شده و میزان تورم سال‌های دیگر نسبت به آن در نظر گرفته می‌شود.

انواع تورم

حالا که می‌دانیم مفهوم تورم اقتصادی چیست، باید انواع آن را بشناسیم. در نظریات مختلف اقتصادی، زیرشاخه‌های مختلفی برای تورم در نظر گرفته می‌شود. با این حال برای این که بتوانیم تشخیص دهیم که منظور از تورم بالا چیست، حالت‌های مختلفی را برای افزایش قیمت در نظر گرفته‌ایم. در حالت کلی تورم را از نظر شدت افزایش سطح قیمت‌ کالاها و خدمات به سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنند:

تورم خزنده

تورم اقتصادی خزنده یا خفیف به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن قیمت‌ها به شکل آرام و تا سقف یک رقمی افزایش پیدا می‌کنند. برای مثال زمانی که در یک بازه یک ساله، حداکثر میزان میانگین افزایش قیمت‌ها 8 درصد باشد، تورم خفیف شکل گرفته است.

تورم شدید

تورم شدید یا تازنده زمانی است که آهنگ سرعت رشد قیمت‌ها بسیار بالا باشد. معمولا تورم بالای 10 درصد و خصوصا بین 15 تا 25 درصد را تورم شدید در نظر می‌گیرند.

تورم بسیار شدید

تورم بسیار شدید که با نام ابر تورم یا هایپرین‌فلیشن (Hyperinflation) شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن قیمت‌ها بیش از 50 درصد افزایش پیدا کرده باشند. در این حالت افزایش قیمت‌ها به شکل بسیار سریع و افسارگسیخته است و کنترل و رویارویی با آن کار مشکلی خواهد بود.

تفاوت بین تورم و رکود

می‌دانید تورم و رکود چیست؟ ممکن است فکر کنید که تورم و رکود شبیه به یکدیگر هستند. حقیقت این است که این دو مفهوم، تفاوت‌های عمده‌ای با یکدیگر دارند. به طور کلی رکود به معنی کاهش فعالیت‌های اقتصادی و کاهش تولید ناخالص داخلی به مدت دو فصل متوالی است. در حقیقت رکود را با استفاده از میزان تولید ناخالص داخلی می‌سنجند.

از طرف دیگر تورم مربوط به افزایش قیمت و هزینه‌های زندگی است. ممکن است در برخی شرایط‌های دشوار اقتصادی، رکود و تورم با یکدیگر همراه شده و رکود تورمی را به وجود بیاورند. در چنین شرایطی افزایش قیمت‌ها با کاهش رشد اقتصادی همراه می‌شود و چالش‌های بزرگی را به وجود می‌آورد.

علل تورم در ایران

فکر می‌کنید علل تورم در ایران چیست؟ حالا که می‌دانیم معنی تورم چیست و با انواع مختلف آن آشنا شدیم، باید علل ایجاد تورم را بررسی کنیم. به طور کلی اقتصاددان‌ها دلایل مختلفی را برای افزایش قیمت کالاها و خدمات در نظر می‌گیرند. برخی از این دلایل تاثیر بیشتری داشته و از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم که علل تورم در ایران چیست؟

تاثیر افزایش حجم پول در کشور بر تورم

افزایش حجم پول در کشور سبب ایجاد تورم ناشی از فشار تقاضا (Demand-Pull Inflation) می‌شود. زمانی که بانک مرکزی میزان نقدینگی یا همان پول جاری در کشور را بیش از حد افزایش دهد، تقاضای کلی برای کالاها و خدمات افزایش پیدا می‌کند. همین مسئله سبب بالاتر رفتن قیمت‌ها و افزایش میزان تورم می‌شود. این مورد به عنوان مهم‌ترین عامل ایجاد تورم پایدار و بلندمدت در نظر گرفته می‌شود.

افزایش هزینه‌های تولید و ایجاد تورم

تورم ناشی از فشار هزینه‌ها (Cost-Push Inflation) به دلیل افزایش هزینه تولید و ارائه کالاها و خدمات ایجاد می‌شود. برای مثال ممکن است هزینه مواد اولیه یا میزان دستمزد کارکنان به دلایل مختلفی افزایش پیدا کند. این مسئله سبب می‌شود که تولیدکنندگان قیمت نهایی محصولات و خدمات خود را افزایش دهند تا بتوانند حاشیه سود خود را حفظ کنند.

اثر شوک عرضه و تقاضا در ایجاد تورم

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند میزان تورم را افزایش دهد، بهم خوردن نظم عرضه و تقاضا در اثر اتفاقات مختلف است. برای مثال بلایای طبیعی یا افزایش قیمت تولید نفت می‌توانند تغییرات شگرفی در نسبت عرضه و تقاضا به وجود بیاورند. از سوی دیگر جهش قیمت در بازار سهام یا بازارهای مالی جهانی می‌تواند بر روی افزایش میزان تقاضا و در نتیجه رشد تورم تاثیرگذار باشد.

با این وجود برخی از دارایی‌ها مثل طلا، نقطه امنی در معاملات محسوب می‌شوند. این فلز گران‌بها در هر شرایط اقتصادی، ارزش خود را حفظ می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاری بر روی طلا می‌تواند یک اقدام هوشمندانه باشد. دوره ترید طلا آکادمی میثم دهقانی، شما را برای معامله این فلز گران‌بها در بزرگترین بازار مالی جهان، یعنی فارکس آماده می‌کند.

این دوره‌ها متناسب با آخرین تغییرات بازارهای مالی و طبق استانداردهای جهانی طراحی شده‌اند. بنابراین فرصت خوبی را در اختیار شما می‌گذارند تا ارزش سرمایه خود را تا چند برابر افزایش دهید. جهت آشنایی بیشتر با ترید طلا در فارکس به مجله بازارهای مالی میثم دهقانی مراجعه کنید.

تاثیر نوسانات اقتصادی بر تورم

بدیهی است که تغییرات اقتصادی مثل دوره‌های رکود، بحران‌های مالی و حتی تغییر در نرخ بیکاری می‌تواند بر میزان عرضه و تقاضا تاثیرگذار باشد. تغییر در میزان عرضه و تقاضا سبب ایجاد تغییراتی در قیمت کالاها یا خدمات ارائه‌شده می‌شود. همین مسئله می‌تواند درصد تورم را دستخوش تغییرات کند.

انتظار افراد از قیمت‌ها

تاثیر توقع افراد از قیمت‌ها بر روی تورم چیست؟ اگر کسبه و افرادی که نظر آن‎ها بر قیمت‌ها موثر است، ارزش کالاها را بالاتر از حقیقت پیش‌بینی کنند، میزان تورم افزایش پیدا می‌کند. این پدیده سبب ایجاد تورم ساختاری (Built-In Inflation) می‌شود.

در حقیقت با بالاتر رفتن قیمت، میزان دستمزد کارکنان نیز افزایش پیدا می‌کند و خود این مسئله سبب افزایش دوباره قیمت می‌شود. بنابراین می‌توان این شرایط را به یک چرخه دائمی تشبیه کرد.

رابطه نقدینگی و تورم

احتمالا این سوال در ذهن شما هم ایجاد شده است رابطه بین نقدینگی و تورم چیست. برای پاسخ دادن به این سوال ابتدا باید با مفهوم نقدینگی آشنا شویم. نقدینگی یا نقدشوندگی معیاری برای اندازه‌گیری میزان پول در گردش است. به عبارت دیگر می‌توان مجموعه پول و دارایی‌های شبه پول در یک کشور را نقدینگی نامید.

حال اگر میزان نقدینگی در یک جامعه بیش از حد افزایش پیدا کند، میزان کالاها و خدمات دچار محدودیت می‌شود. در نتیجه این محدودیت، قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و در نتیجه تورم ایجاد می‌شود. بنابراین می‌توان رابطه بین تورم و نقدینگی را کاملا مستقیم دانست. به طوری که با افزایش میزان نقدینگی، تورم نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

پیامدهای تورم

تا این قسمت از مقاله متوجه شدیم که معنی تورم چیست و چه انواعی دارد. حال باید بررسی کنیم که پیامدهای ایجاد تورم در جامعه چیست. به طور کلی افزایش نرخ تورم در جامعه با پیامدهای نامطلوب زیادی همراه است.

وجود تغییرات نامنظم در قیمت‌ها می‌تواند عواملی مثل توزیع درآمد، سرمایه‌گذاری، بهره‌وری، بودجه دولت و حتی رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار بدهد. در ادامه مهم‌ترین آثار نامطلوب تورم را بررسی می‌کنیم:

کاهش رشد اقتصادی بر اثر تورم

پیامدهای تورم بازار چیست؟ تورم انگیزه سرمایه‌گذاری را از بین می‌برد و موجب کاهش سرمایه‌ها در بخش تولیدی می‌شود. در نتیجه بسیاری از تولیدکنندگان به مسائلی مثل استانداردهای کیفی بی‌توجهی کرده و محصولات نامرغوبی را در اختیار مردم قرار می‌دهد.

همین مسئله سبب از بین رفتن اعتماد مردم به تولیدکنندگان داخلی و ترجیح دادن کالاهای خارجی می‌شود. مجموع این اتفاقات سبب کاهش رشد اقتصاد و افزایش بیشتر تورم خواهد شد.

کاهش سطح رفاه اجتماعی در اثر تورم

از دیگر پیامدهای تورم می‌توان به توزیع ناعادلانه درآمد و افزایش اختلاف طبقاتی اشاره کرد. به این ترتیب با ایجاد شکاف طبقاتی، میزان رفاه اجتماعی کاهش پیدا می‌کند. در واقع تداوم تورم بالا باعث می‌شود افراد جامعه به دو دسته غنی و فقیر، با اختلاف زیاد تقسیم شوند.

کاهش صادرات به واسطه تورم

با افزایش هزینه‌های تولید، قیمت کالاهای صادراتی نسبت به شرکای تجاری بیشتر می‌شود. بدیهی است که این مسئله فروش کالاهای صادراتی در بازارهای بین‌المللی را با مشکل مواجه کرده و صادرات کاهش پیدا می‌کند.

ایجاد کسری بودجه دولت با وجود تورم

افزایش سطح عمومی قیمت‌ها سبب می‌شود که دولت‌ها هزینه بیشتری را برای مخارج مصرفی خود بپردازند. همین مسئله می‌تواند شکافی را در بین میان درآمدها و مخارج ایجاد کند. در نتیجه احتمال کسری در بودجه دولت وجود دارد.

پیامدهای نامطلوب اجتماعی تورم

بدیهی است که با افزایش قیمت کالاها و خدمات در جامعه و نامساعد بودن وضعیت اشتغال، ناهنجاری‌های اجتماعی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین مواردی مثل بزهکاری، اختلاس، قانون‌گریزی و رشوه رواج بیشتری پیدا می‌کند.

شیوه‌های مهار تورم

حالا که می‌دانیم تورم پولی چیست و چه پیامدهایی دارد، باید با شیوه‌های مهار این بحران اقتصادی آشنا شویم. مهار تورم در سطح کشور باید با دخالت دولت و نهادهای نظارتی صورت بگیرد. در حقیقت دولت باید با اجرای سیاست‌های عرضه‌گرا، کنترل قیمت‌ها و دستمزدها، افزایش نرخ بهره و افزایش تولید، راهکارهایی برای مهار تورم پیش بگیرد.

این فرآیند زمان زیادی می‌برد و پیچیدگی‌های مختلفی دارد. با این حال می‌توان با اتخاذ راهکارهای مختلف، تورم و تاثیرات آن بر کاهش قدرت خرید را مهار کرد. در این بخش قصد داریم برخی از بهترین راهبردها برای مهار تورم را بررسی کنیم.

سرمایه‌گذاری بر روی دارایی‌های امن

سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی به عنوان یک راهکار مناسب برای مهار تورم محسوب می‌شود. با کسب دانش کافی در این زمینه می‌توان ارزش پس‌انداز خود را به طرز چشمگیری افزایش داد و با تورم موجود در کشور همگام شد. اما بهترین انواع سرمایه گذاری در وضعیت تورمی شامل چه چیزهایی می‌شود؟

انتخاب بازارهای مالی بین‌المللی مثل فارکس یکی از راه‌های امیدوارکننده برای شکست تورم و بهبود وضعیت مالی است. در این میان دارایی منحصر به فردی مثل طلا، بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. همان‌طور که گفته شد، برای شروع فعالیت در این بازار باید از دانش و مهارت کافی برخوردار باشید.

خوشبختانه امروزه دوره‌های آموزشی مختلفی برای یادگیری تکنیک‌های تریدینگ وجود دارند. آکادمی میثم دهقانی یکی از برترین مجموعه‌های کشور در حوزه آموزش ترید طلا در فارکس است. این آکادمی بهترین استراتژی‌ها و تکنیک‌های معاملاتی را به زبان ساده در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

برای مثال با شرکت در دوره معامله گری طلا، به شکل کامل با شیوه‌های نمودارخوانی و تحلیل تکنیکال بازار آشنا می‌شوید. برای آشنایی با محتوای دوره و شرایط ثبت‌نام، به سایر صفحات سایت مراجعه کنید.

افزایش مهارت‌ها و درآمد

یکی از راهکارهای مناسب برای مهار تاثیرات تورم، افزایش درآمد است. می‌توانید با یادگیری مهارت‌های جدید و دریافت ارتقای شغلی، میزان درآمد خود را افزایش دهید. به این ترتیب میزان درآمد شما در کنار قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و از قدرت خرید کاسته نمی‌شود.

کارهای نیمه وقت، پروژه‌ای یا دورکاری مانند معامله در بازار مالی، فریلنسرینگ، فعالیت در فضای مجازی و… می‌توانند فرصتی مناسب برای افزایش درآمد را در اختیار شما قرار دهند.

کنترل هزینه‌ها جهت مهار تورم

روش دیگر برای مقابله با تورم، مدیریت سرمایه و کاهش مخارج اضافی است. با مدیریت بودجه شخصی، مقایسه قیمت‌ها و خرید کالاهای بادوام می‌توان تا حد زیادی فشارهای تورم را کاهش داد. در مقیاس بزرگ‌تر نیز، دولت و مسئولین با تعیین بودجه‌های دقیق و صرف هزینه با برنامه‌ریزی می‌توانند در تورم تاثیرگذار باشند.

متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری

اگر پس‌انداز نسبتا زیادی دارید، باید به فکر متنوع ساختن سبد سرمایه‌گذاری خود باشید. فکر کردن به این مسئله که چگونه درآمد دلاری داشته باشیم، می‌تواند راه‌های مختلفی را پیش روی شما بگذارد. خرید طلا، سهام، اوراق قرضه و حتی املاک به شما کمک می‌کند که سپر دفاعی خوبی در برابر تورم ایجاد کنید. ممکن است برخی از این دارایی‌ها از تورم پیشی گرفته و بازدهی مثبتی در دراز مدت داشته باشند.

رابطه تورم و قیمت طلا

به طور کلی هنگامی که تورم افزایش پیدا می‌کند، سرمایه‌گذاران برای حفاظت از ثروت خود به خرید طلا روی می‌آورند. طلا در سراسر جهان از ارزش بالایی برخوردار است و به عنوان یک دارایی ذخیره‌ای شناخته می‌شود. طلا با داشتن ارزش تاریخی، می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در هر شرایط اقتصادی باشد.

اگر قصد یادگیری ترید طلا در بازارهای مالی را دارید، می‌توانید از دوره‌های آموزش بازار مالی آکادمی میثم دهقانی، مثل دوره تارگت طلا، استفاده کنید. به این ترتیب هر حرکت مالی شما با استفاده از نمودارها و شواهد حقیقی صورت می‌گیرد و ریسک شکست در معاملات کاهش پیدا می‌کند.

تورم منفی چیست؟

فکر می‌کنید منظور از تورم منفی چیست؟ تورم منفی به معنای ضعیف شدن طرف تقاضا، کاهش قیمت‌ها و افزایش قدرت خرید است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که نرخ تورم به زیر صفر سقوط کند. البته این نوع تورم نیز به عنوان یک مشکل بزرگ در اقتصاد مدرن شناخته می‌شود؛ چرا که احتمال تشدید رکود و ایجاد مارپیچ تورم منفی را بالا می‌برد.

کلام آخر

تورم چیست؟ افزایش بی‌رویه قیمت‌ کالاها و خدمات که سبب کاهش قدرت خرید می‌شوند، چه تاثیری بر زندگی ما دارند؟ این‌ها دغدغه‌هایی هستند که باید پیش از ورود به هر نوع حرکت اقتصادی، در نظر گرفته شوند. تاثیرات تورم بر نقدینگی، بازارهای مالی، قدرت خرید و حتی اشتغال قابل چشم‌پوشی نیستند.

در این مطلب با تورم به زبان ساده آشنا شدیم و انواع مختلف آن را بررسی کردیم. اگر قصد دارید برای مهار تورم در بازارهای جهانی فعالیت کنید، می‌توانید با شرکت در دوره‌های مختلف آکادمی میثم دهقانی، شیوه ترید طلا را یاد بگیرید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در دوره‌های آموزشی این مجموعه با پشتیبانی در ارتباط باشید.

سوالات متداول