انجام یک معامله ترید یا تجارت، شامل مجموعه‌ای از ارتباطات پیچیده می‌شود. روند تصمیم‌گیری یک شخص در طی این معاملات پیچیده تحت تاثیر عوامل زیادی قرار دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل در جریان معاملات بازارهای مالی و آموزش فارکس، آشنایی با اصول روانشناسی معاملات است.
در واقع یک معامله‌گر موفق باید علاوه بر دانش کافی، ذهنیت مناسبی برای مواجه شدن با پیچیدگی‌های روانی تجارت را نیز داشته باشد. آشنایی با اصول کلیدی روانشناسی معامله گری، باعث می‌شود روند تصمیم‌گیری فرد در این معاملات به طور بهتری انجام شود.
بیشتر بخوانید: روانشناسی فارکس؛ آشنایی با مهم‌ترین فاکتور بررسی احساسات بازار
اگر تازه پا به دنیای بازارهای مالی گذاشتید، احتمالا از خود می‌پرسید که روانشناسی معامله گری چیست؟ به طور کلی روانشناسی معامله به احساسات و حالات ذهنی فرد معامله‌گر اشاره دارد. مجموعه این احساسات و وضعیت ذهنی، موفقیت یا شکست یک معامله را تعیین می‌کند. به عبارت دیگر برای معرفی روانشناسی معامله گری می‌توانیم بگوییم که این مبحث بیانگر شیوه‌های مدیریت احساسات است که بر رفتار و حالات فرد معامله‌گر تاثیر می‌گذارند.
به طور کلی روانشناسی بازار مبحثی جامع‌تر از روانشناسی معامله‌گر است و بر رفتار کلیه عوامل دخیل در بازارهای مالی دلالت دارد. در حالیکه تمرکز اصلی روانشناسی معامله‌گر بر روی رفتار فرد معامله‌کننده و کنترل رفتارهای ذهنی وی است. در هر صورت برای ورود به بازار مالی، معامله‌گر باید بر هر دو این مباحث تسلط نسبی داشته باشد تا به موفقیت دست یابد.
اصول روانشناسی تجارت به اندازه دانش، تجربه و مهارت در دستیابی به موفقیت در معاملات تاثیرگذار هستند. در ادامه به مواردی اشاره میکنیم که به طرز واضحی، اهمیت روانشناسی معاملات را نشان می‌دهند:
عملکرد یک معامله‌گر به طور مستقیم تحت تاثیر احساسات، تمایلات و فرآیندهای ذهنی وی قرار دارند. احساساتی مثل ترس، انگیزه، خشم یا جاه‌طلبی می‌توانند تاثیرات شگرفی بر نتیجه معاملات داشته باشند. بنابراین آگاهی از احساسات و آشنایی با روش‌های کنترل آن‌ها می‌تواند باعث بهبود عملکرد در معاملات شود.
در بازار معاملاتی، بررسی الگوهای رفتاری پیشین اهمیت زیادی دارد. با استفاده از اصول روانشناسی تجارت، معامله‌گران می‌توانند الگوهای رفتاری و تصمیمات گذشته را پیش‌بینی کنند. پیش‌بینی هوشمندانه تغییرات در بازار در نهایت موجب سوددهی و کاهش ریسک موجود خواهد شد.
جهت آموختن روش‌های مدیریت شرایط به کمک روانشناسی معامله گری، باید با احساسات تاثیرگذار فرد معامله‌گر آشنا شویم. احساسات بنیادین در روانشناسی تجارت، به نسبت ویژگی‌های رفتاری هر شخص تغییر می‌کند؛ اما دو احساس اصلی که معمولا بر نتیجه یک معامله مالی تاثیر می‌گذارند، طمع و ترس هستند.
در ادامه با این دو احساس و سایر شرایط ذهنی تاثیرگذار بر روند معامله آشنا خواهیم شد. برقراری تعادل و مدیریت این احساسات می‌تواند موفقیت فرد در بازارهای مالی را تضمین کند.
در واژه‌نامه بازارهای مالی، طمع به معنی میل بیش از اندازه برای کسب سود است. این میل می‌تواند تا حدی بر روی قضاوت و عقلانیت فرد معامله‌گر تاثیر بگذارد تا جایی که فرد تمام سرمایه خود را از دست بدهد. این احساس موجب می‌شود که معامله‌گران در جریان تمامی موقعیت‌های ریسکی قرار بگیرند و دچار بی‌احتیاطی شوند.
در بحث آموزش فارکس ترس در نقطه مقابل حرص و طمع قرار می‌گیرد. در واقع معامله‌گرانی که احساس ترس را تجربه می‌کنند، برای جلوگیری از ضرر و زیان، پیش از موعد جریان رقابت را ترک می‌کنند. این ترس باعث می‌شود که افراد از قرار گرفتن در موقعیت‌های ریسکی خودداری کنند و با عجله کردن، مسبب ضرر مالی خود شوند.
یکی دیگر از احساساتی که می‌تواند فرد را تا مرز مالباختگی بکشاند، احساس انتقام پس از شکست است. برخی از معامله‌گران برای جبران خسارات ناشی از شکست در بازار مالی، تلاش می‌کنند تا به شکل تهاجمی‌تر وارد بازار شوند. معمولا در چنین شرایطی احساسات بر منطق پیروز می‌شود و آن‌ها بدون برنامه‌ریزی دقیق وارد عمل می‌شوند. اغلب معامله‌گرها بدون در نظر گرفتن روش‌های مدیریت ریسک در روانشناسی معامله گری، دچار خسارات بیشتری می‌شوند.
احساس خوشحالی که پس از یک موفقیت شیرین در بازار سرمایهگذاری بر افراد حاکم می‌شود، می‌تواند تاثیرات جبران‌ناپذیری داشته باشد. معمولا معامله‌گرها تصور می‌کنند که درک بسیار خوبی از شرایط بازار دارند و با پیش‌بینی هیجانی الگوی رفتاری، دست به معامله بزرگ‌تری می‌زنند. این هیجان بیش از اندازه می‌تواند شانس شکست در معاملات بعدی را بالا ببرد.
یکی از مباحث مهم در روانشناسی معامله گری، بررسی علل رفتارهای غیرمنظقی افراد در جریان سرمایهگذاری است. تئوری مالی رفتاری (Behavioral finance) یکی از زیر شاخه‌های اقتصاد رفتاری است که شرایط ذهنی و سوگیری‌هایی را که بر رفتار معامله‌گران تاثیر می‌گذارد بررسی می‌کند.
در گذشته و با استناد به فرضیه بازار کارآمد (Efficient Market Hypothesis) تصور می‌شد که تمامی معامله‌گران در بازار به شکل منطقی رفتار می‌کنند. امور مالی رفتاری این فرضیه را به چالش کشید و از تاثیر سوگیری‌ها بر رفتارهای غیرمنطقی سخن گفت. بنابراین می‌توان تئوری مالی رفتاری را روشی برای کشف سوگیری‌های رفتاری در بازارهای مالی دانست.
بازارهای مالی پرطرفدار مثل فارکس و کریپتو، دائم دچار تغییرات می‌شوند. در اغلب مواقع سوگیری‌هایی در بازار مالی وجود دارد که می‌توانند بر تصمیمات و رفتارهای معامله‌گرها تاثیرگذار باشند. این سوگیری‌های رفتاری می‌توانند فرد را از مسیر صحیح منحرف کنند.
معامله‌گران باید با آگاهی نسبت به این موارد، آن‌ها را مدیریت کنند و به شکل منطقی و آگاهانه تصمیم بگیرند. به طور کلی می‌توان این سوگیری‌های رفتاری را در دو دسته شناختی و عاطفی طبقه‌بندی کرد.
سوگیری‌های شناختی الگوهایی هستند که فرد معامله‌گر را از مسیر عقلانی منحرف کرده و در روند تصمیم‌گیری وی اختلال ایجاد می‌کنند. این سوگیری‌ها معمولا به شکل ناخودآگاه رخ می‌دهند و بر ابعاد مختلف تصمیم‌گیری مثل ادراک، توجه، حافظه و حتی قدرت حل مسئله تاثیر می‌گذارند. منشا اصلی این سوگیری‌ها محدودیت پردازش اطلاعات، تاثیرات اجتماعی و تجربیات فردی هستند.
سوگیری‌های شناختی انواع مختلفی دارند که هر کدام می‌تواند تاثیرات شگرفی بر نتیجه یک معامله داشته باشند. در ادامه برخی از رایج‌ترین سوگیری‌های شناختی در میان معامله‌گرهای بازارهای مالی را بررسی میکنیم:
سوگیری تایید یا Confirmation Bias تمایلی برای جستجو، تفسیر یا طرفداری از اطلاعاتی است که فرضیه‌های قبلی را تایید می‌کنند. در این نوع از سوگیری شناختی معامله‌گران بر روی اطلاعاتی تمرکز می‌کنند که دیدگاه‌های آن‌ها از وضعیت بازار را پشتیبانی می‌کند. در چنین شرایطی آن‌ها شواهد متناقض را کاملا نادیده می‌گیرند و همین امر موجب تصمیمات معترضانه می‌شود.
Illusion of Control Bias یا توهم سوگیری کنترل زمانی رخ می‌دهد که معامله‌گران فکر می‌کنند بیشتر از حد واقعی بر جریان بازار تسلط دارند. این شرایط باعث ایجاد اعتماد به نفس کاذب، پذیرش ریسک‌های بیشتر یا نادیده گرفتن علائم هشدار می‌شود.
در روانشناسی بازار مالی سوگیری در دسترس بودن یا Availability Bias به معنای تکیه کردن بیش از حد بر اطلاعات موجود یا تجارب اخیر در هنگام تصمیم‌گیری و قضاوت است. در این سوگیری معامله‌گرها توجه بیش از حدی به وضعیت اخیر بازار یا اطلاعات در دسترس دارند. به همین دلیل توجه آن‌ها نسبت به داده‌های گذشته و پیش‌بینی‌های آینده کمتر می‌شود.
در سوگیری لنگر انداختن و تعدیل یا Anchoring and Adjustment Bias فرد به اطلاعات اولیه (لنگر) بیش از حد تکیه می‌کند و به سایر تغییرات پیش‌آمده بی‌توجه است. معامله‌گرها معمولا قدرت تصمیم‌گیری خود را به یک نقطه مرجع خاص وابسته می‌دانند و در قضاوت‌های خود اطلاعات جدید را در نظر نمی‌گیرند.
برای مثال یک معامله‌گر اطلاعاتی در مورد بیت کوین 1000 دلاری کسب کرده است (نقطه نظر اولیه)، پس از مدتی قیمت بیت کوین به 5000 دلار می‌رسد (تغییرات)؛ اما فرد معامله‌گر در ذهنش فکر می‌کند که بیت کوین بسیار گران است. در واقع ذهنیت خود را به بیت کوین 1000 دلاری متصل کرده و متوجه سیر صعودی قیمت بیت کوین نیست.
این نوع سوگیری یکی از رایج‌ترین رفتارها در بازارهای مالی و بورس و همچنین تارگت طلا است. رفتار گله یا Herd behavior به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد تمایل دارد رفتار اکثر جمعیت را تقلید کند. این ویژگی یکی از امیال طبیعی انسان برای پیوستن به جمعیت است و می‌توان آثار آن را در بازارهای مالی نیز مشاهده کرد.
در چنین شرایطی فرد تصور می‌کند اگر تصمیمی خلاف رویکرد اکثریت بگیرد، در نهایت منجر به ضرر خواهد شد. در نهایت پس از مدتی، معامله‌گر از تحقیق و تفکر درباره تصمیماتش دست می‌کشد و فقط طبق نظر اکثریت رفتار می‌کند. این روند می‌تواند آثار جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.
سوگیری‌های عاطفی رایج در بازارهای مالی بر روی احساسات یا خلق و خوی فرد تمرکز می‌کنند. این سوگیری‌ها زمانی رخ می‌دهند که ترس، طمع یا احساس هیجان نقش مهمی را در شکل‌گیری قوه قضاوت افراد بازی می‌کنند. احساسات می‌توانند قضاوت هر فردی را مخدوش و میزان ریسک و پاداش را تحریف کنند و منجر به اقدامات عجولانه شوند.
برخلاف باور برخی از معامله‌گرها، سوگیری‌های عاطفی در بازارهای مالی بسیار رایج هستند. در ادامه برخی از مهم‌ترین سوگیری‌های عاطفی را بررسی میکنیم:
ترس از دست دادن یا FOMO (Fear of missing out) یکی از رایج‌ترین سوگیری‌های عاطفی در روانشناسی معامله گری است. در چنین شرایطی فرد نسبت به ضررهای مالی حساسیت بیشتری نشان می‌دهد. به همین دلیل از انجام سرمایهگذاری در شرایط پرریسک خودداری می‌کند و بیش از حد در راستای حفظ موقعیت خود تلاش می‌کند.
Overconfidence Bias شرایطی است که فرد دچار اعتماد به نفس بیش از حد است. او تصور می‌کند که می‌تواند تمام مسائل را با استفاده از دانش، توانایی یا دقت پیش‌بینی خود حل کند. این تعصب در نهایت موجب می‌شود که معامله‌گر سرمایه خود را در شرایط ریسکی قرار بدهد، بیش از حد معامله کند و استراتژی‌های معامله را نادیده بگیرد.
فردی که دچار سوگیری خودکنترلی یا Self-Control Bias است، تنها به اهداف و انگیزه‌های بلندمدت توجه دارد. این افراد برای رسیدن به برنامه‌های بلندمدت معاملاتی خود تلاش می‌کنند، اما در مقابل شرایط تکانشی و نوسانات بازار تسلیم می‌شوند.
جهت بهبود عملکرد در بازارهای مالی، افزایش میزان سود و کاهش تاثیرات ناشی از سوگیری، باید به نکات مهم روانشناسی معامله گری تسلط یافت. این مجموعه نکات کمک می‌کنند که فرد معامله‌گر با حفظ آرامش و برقراری تعادل در شرایط ذهنی خود، بتواند از دانش خود استفاده کند. به این ترتیب فرد می‌تواند تغییرات بازار را پیش‌بینی و موقعیت‌های ریسکی را به خوبی کنترل کند.
یکی از مسائلی که باعث ضررهای مالی در معامله می‌شود، اشتباهات ناشی از بروز احساسات است. یک معامله‌گر باید ویژگی‌های شخصیتی خود را بشناسد و بر طبق اصول روانشناسی معاملاتی بر آن‌ها تسلط پیدا کند. در این مسیر فرد باید تمام ویژگی‌های برتر و نقطه ضعف‌های خود را بشناسد. وی باید در طولانی مدت بر روی بهبود ویژگی‌های مثبت و حذف ویژگی‌های منفی تمرکز کند.
طرح معامله، نقشه راه فرد معامله‌گر است. وی باید با بررسی نسبت ریسک به سود، استراتژی خود را مرور کند. مشخص کردن طرح معامله باعث می‌شود که فرد تا حد زیادی از سوگیری‌های رفتاری فاصله بگیرد و انتظارات خود را برآورده کند.
یک نکته مهم روانشناسی در معامله گری، تمرکز بر روی روند معامله است. تمرکز دائمی بر روی کسب سود و پیشگیری از زیان می‌تواند فشار مضاعفی را بر روی ذهن افراد بگذارد و قدرت تصمیم‌گیری را مختل کند. با تمرکز داشتن بر روی روند معامله، می‌توان مسیری را مشخص کرد که در نهایت به سود می‌رسد.
در جریان تصمیم‌گیری‌های معامله باید به سیگنال‌ها و تغییر وضعیت در بازار مالی توجه کرد. در واقع نباید تمرکز اصلی را بر روی نظرات و پیش‌بینی‌های سایر معامله‌گران قرار داد؛ زیرا سیگنال‌ها دلایل عینی و باورها دلایل ذهنی هستند. این دیدگاه کمک می‌کند که معامله‌گر از افتادن در دام سوگیری‌های مختلف، فاصله بگیرد.
فرد معامله‌گر باید نسبت ریسک به سود خود را بشناسد و بر آن تمرکز کند. برای مثال اگر شخصی در شروع کار با نسبت ریسک به سود 1:3 وارد بازار مالی شده، وقتی به سود مورد نظر رسید باید فرآیند را متوقف کند. البته در این روند باید با هوشیاری عمل کرد و تنها باید ریسک‌هایی را حفظ کرد که ارزش خوبی دارند.
هر چه دانش فرد در زمینه انجام معامله بیشتر باشد، اعتماد به نفس وی افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند با دید بهتری تغییرات بازار را بررسی کند. افزایش دانش معامله کردن کار سختی نیست و می‌توان با استفاده از دوره‌های مختلف، دانش کافی را کسب کرد.
برای مثال با یادگیری تکنیک‌های پرایس اکشن با دوره جامع پرایس اکشن و شرکت در دوره‌های تارگت طلا، می‌توان مهارت‌های لازم برای ترید کردن در بازار طلا یا ارز دیجیتال را کسب کرد. دوره‌های تیم اکادمی میثم دهقانی، یکی از بهترین منابع در زمینه آموزش ترید طلا و بازارهای مالی به افراد علاقه‌مند است. شما می‌توانید جهت مشاوره برای سرمایهگذاری در بازارهای مالی با مشاورین خبره این وب سایت در تماس باشید.
این روزها بازارهای مالی مختلف محبوبیت زیادی میان مردم در سراسر جهان پیدا کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند باعث موفقیت در معاملات این بازارها شود، آشنایی با روانشناسی معاملاتی است. مبانی اصول روانشناسی معامله گر، می‌توانند باعث شوند فرد با شرایط ذهنی، پتانسیل‌ها و ویژگی‌های برتر خود آشنا شود و شرایط بازار را پیش‌بینی کند.
در این مطلب از مجله بازار های مالی به بررسی روانشناسی معامله گری پرداختیم و با مهم‌ترین مسائل در این حیطه آشنا شدیم. می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در مورد شرایط بازارهای مالی با مشاورین ما در تیم آکادمی میثم دهقانی در تماس باشید.
مبحث روانشناسی معامله‌گر به بررسی رفتارها و حالات ذهنی فرد معامله‌گر و روش‌های مدیریت احساسات می‌پردازد. این مبحث به معامله‌گرها کمک می‌کند تا با کسب کنترل بر احساسات درونی و همراه نشدن با سوگیری‌ها، به شکل منطقی شرایط بازار را بررسی کنند.
روانشناسی معامله‌گر به افراد می‌آموزد چطور احساسات خود را مدیریت کنند. همچنین این مبحث روش‌های پیش‌بینی الگوهای رفتاری بازار و مدیریت ریسک را به معامله‌کنندگان آموزش می‌دهد.
احساس طمع، ترس، خوشحالی بیش از حد و انتقام مهم‌ترین احساسات در مبحث روانشناسی معامله‌گر هستند که بر روند تصمیم‌گیری فرد تاثیر می‌گذارند.
اشتراک گذاری در :
این مقالات را حتما بخوانید...
نظرات کاربران
